Leden login

Lezing

  1. Evenementen
  2. Lezing

Evenementen Zoeken en weergeven navigatie

Evenement weergaven navigatie

Vandaag

Romeinse en inheemse voedingsgewoonten langs de limes

Archeologiehuis Zuid-Holland bij Archeon

Onderzoek naar soldatenkost en andere Romeinse eetgewoontes, ook in Alphen aan den Rijn.

Een leger marcheert op zijn maag. Daar was Julius Caesar al van doordrongen, want zijn geschiedschrijvers repten met enige regelmatig over de wijze waarop het leger met voedsel moest worden bevoorraad. Schriftelijke bronnen uit verschillende perioden van het Romeinse rijk vertellen over de rantsoenen van de soldaten, en de afwijkingen op die rantsoenen. Zo is er overgeleverd dat soldaten in opstand kwamen omdat ze tijdens een veldtocht te veel vlees te eten kregen. Een andere algemene regel was dat iedereen in het leger hetzelfde at, maar van keizer Trajanus werd speciaal vermeld dat hij hetzelfde at als zijn soldaten.
Tussen historische bronnen en werkelijkheid kunnen grote verschillen voorkomen. Dat maakt het vergelijken van archeologische gegevens met historische bronnen zo interessant. In de afgelopen 20, 30 jaar is veel informatie over voedsel beschikbaar gekomen uit archeologisch onderzoek.

In eerste instantie lag de nadruk op de productie van voedsel door de Romeinse boeren. Konden zij wel genoeg produceren voor het Romeinse leger? Later verschoof de aandacht naar het Romeinse leger. Waar kwam het voedsel voor het Romeinse leger vandaan en hoe was de bevoorrading georganiseerd? Nog weer later – en dat is het onderwerp van de laatste jaren – ligt de nadruk op de gerechten die zijn bereid op het platteland, in de stad en in de forten langs de limes. In deze lezing gaat het over al die verschillende aspecten van de voedselvoorziening in de Romeinse tijd in onze streken, waarbij het fort van Alphen aan den Rijn niet ongenoemd blijft.

De Romeinse weg in onze streken – Publiekslezingen in museumpark Archeon “Niet alle wegen leiden naar Rome!”

Museumpark Acheon Archeonlaan 1 Alphen a.d. Rijn

Wegen zijn belangrijke verbindende schakels voor mensen, vroeger en nu.

Tijdens het Weekend van de Wetenschap op 5 oktober 2024 presenteren Museumpark Archeon, de Vereniging Vrienden van Archeon, en Constructing the Limes (een belangrijk multidisciplinair onderzoeksproject geïnitieerd door de Universiteit Utrecht en partners) een serie bijzondere publiekslezingen over de betekenis van Romeinse wegen in Nederland en België. Museum Archeon is een van de maatschappelijke partners.
Doelgroepen van dit symposium zijn de Vrienden en Vrijwilligers van Archeon, werknemers en stakeholders van museumpark Archeon en in geschiedenis en de Limes geïnteresseerde bewoners van de provincie Zuid-Holland en stakeholders van Constructing the Limes.

Dagvoorzitter tijdens dit symposium: Saskia Stevens universitair hoofddocent geschiedenis van de Oudheid en Antieke Cultuur Universiteit Utrecht.

Als universitair hoofddocent bij de afdeling Geschiedenis van de Oudheid en Antieke Cultuur aan de Universiteit Utrecht houdt Saskia Stevens zich bezig met de geschiedenis en archeologie van de Romeinse Periode. Saskia’s onderzoek richt zich op de dynamiek en betekenis van grenzen en grenslandschappen in het Romeinse Rijk.

Binnen Constructing the Limes onderzoekt Saskia de functie van de limes in de Romeinse tijd. Als projectleider binnen dit project is Saskia verantwoordelijk voor de interdisciplinaire samenwerking tussen alle academische partners in ons team, onderhoudt ze contact met de maatschappelijke partners die dit NWA project dragen, en zorgt ze ervoor dat onze resultaten met zoveel mogelijk belangstellenden gedeeld worden.
NWA project 'Constructing the Limes' by Saskia Stevens UU (youtube.com)
Over de sprekers:
De sprekers op dit symposium zijn allemaal verbonden aan wetenschappelijke instellingen en hebben ruime ervaring met het spreken voor een breder publiek. Ze zijn in staat om de vertaalslag te maken van wetenschappelijke presentaties naar een verhaal dat begrijpelijk is voor iedereen.

Locatie:
De lezingen in het auditorium van museumpark Archeon duren 20 minuten, aankondiging van de tijden en definitieve onderwerpen volgt later. Toevoegen Googlemaps

Middaglezing na ALV: Gezondheidszorg in de middeleeuwen

Romeinse herberg

De geneeskunde maakte gedurende de middeleeuwen meerdere ontwikkelingen door die de revue zullen passeren tijdens deze lezing. In de vroege middeleeuwen treffen we geneeskunde vooral aan in manuscripten afkomstig uit kloosters en kerken. In die tijd werd deze wetenschap expliciet gepositioneerd als een ars sacra, een heilige wetenschap, om dokters en andere practicanten te beschermen tegen kritieken.

Sceptici zagen geneeskunde namelijk als kennis die toebehoorde aan de voorchristelijke oudheid. Deze werd als ongepast gezien voor gebruik in een christelijke wereld. De rebranding van geneeskunde had ogenschijnlijk succes. Naarmate de middeleeuwen vorderden verliet deze heilige wetenschap de muren van de kloosters en verloor ten dele haar heilige karakter.

De gezondheidszorg professionaliseerde in de groeiende steden van middeleeuws Europa, alwaar ook de eerste universiteiten opkwamen. Aan deze nieuwe instituten kreeg de geneeskunde haar eigen faculteiten zoals in bijvoorbeeld Parijs en Bologna, waar vooraanstaande artsen opgeleid werden en doceerden. Deze lezing zal ingaan op wat geneeskunde zoal inhield in deze verschillende periodes, en hoe dit discipline zich ontwikkelde van potentieel gevaarlijke kennis tot een gerespecteerde, maar gereguleerde wetenschap. Desalniettemin erkende men dat de beoefening van deze wetenschap niet zonder risico’s was, noch voor de patiënt noch voor de arts.

Terugblik op de bouw van de prehistorie van Archeon

Archeologiehuis Zuid-Holland bij Archeon

Museumpark Archeon bestaat 30 jaar. Het is dé plek in Nederland waar je de geschiedenis kan herbeleven. Het is ook een plek waar vriendschappen zijn gevormd en carrières zijn gemaakt. Ambachten zijn geleerd en hobby’s tot volwassenheid zijn gekomen. Hier zijn zoveel herinneringen gemaakt, zowel bij de bezoekers, als bij alle medewerkers en vrijwilligers. Anton van den Heuvel is een pionier van het eerste uur.

Hij heeft veel foto’s en een goed verhaal! Een unieke kans voor een lezing die u meeneemt naar het ontstaan van de Prehistorie van Museumpark Archeon.
De huizen en hutten van Archeon zijn niet alleen het decor van het museumpark. Ze zijn namelijk gebaseerd op archeologische opgravingen en ze zijn zo veel mogelijk authentiek gereconstrueerd. Het is wetenschap! Medewerkers en vrijwilligers hebben hier met hart en ziel aan gewerkt en zo waardevolle vaardigheden verworven die ze nog steeds kunnen gebruiken. Talloze musea over de wereld hebben geleerd van wat hier is gecreëerd en hebben hun eigen recreaties tentoongesteld.

Anton van den Heuvel was bouwmeester van de oorspronkelijke prehistorie van de eerste versie van Archeon. Hij heeft gewerkt aan huizen en hutten op museumpark Archeon en dit vastgelegd in talloze prachtige foto’s. Een unieke gelegenheid om eens terug te blikken naar ons eigen verleden in de vorm van deze lezing.

Vogels, vissen en veestapels: de landbouwrevolutie van het kustgebied Van het jager-verzamelaarsbestaan, naar een boerensamenleving

Archeologiehuis Zuid-Holland bij Archeon

Rond 5300 voor Chr. leert ons land de eerste boeren kennen. Zij vestigen zich in het zuiden van Limburg, waar het landschap uitermate geschikt is voor akkerbouw en veeteelt. Heel anders is de situatie in het waterrijke en drassige westen van ons land. Hier duurt het nog vele eeuwen voordat de eerste landbouw zich ontwikkelt. Er wonen wel al mensen in het gebied, al geruime tijd zelfs. En dat is niet verwonderlijk, want het kustgebied tussen de Rijn en Maas krioelt van de vogels, vissen en wilde gewassen. Er is in de natuurlijke omgeving genoeg om een succesvol leven op te bouwen en daardoor weinig reden om over te stappen op het boerenbestaan. Maar die situatie zal niet eeuwig duren.

In deze lezing gaat Jeroen van Zoolingen in op de voorzichtige omschakeling van het jager-verzamelaarsbestaan, naar dat van een boerensamenleving. Daarbij geldt de archeologisch goed onderzochte Haagse regio, met inmiddels bekende vindplaatsen als Schipluiden, Ypenburg, Wateringse Binnentuinen en Steynhof, als casus.

Vooraankondiging: Walewein en het zwevende schaakbord

Archeologiehuis Zuid-Holland bij Archeon

Save the date!

Dit betreft een vooraankondiging van de lezing op 4 februari 2025
Op korte termijn zal meer informatie beschikbaar komen en kun je jouw deelname boeken.